Vĩnh Linh, Quảng Trị (28-6-2018) – Chị Đinh Thị Linh sống cùng với gia đình ở bản Khe Cát, xã Vĩnh Khê được 8 năm. Trong khi chồng chị chăm sóc vườn cao su, Linh ở nhà trông con và chăn thả một sốgia cầm.
“Con trai đầu của tôi hoảng hốt khi cháu nghe thấy một tiếng nổ lớn sáng nay,” bà mẹ 35 tuổi nói, nhắc đến vụ hủy nổ mà các đội NPA-RENEW vừa thực hiện tại chỗ trên một nương sắn nằm gần nhà của chị. “Vì thế tôi cố giải thích cho cháu hiểu là các đội rà phá đang hủy bom mìn nguy hiểm,” Linh nói. “Thật là sợ khi biết bom mìn chưa nổ vẫn sót lại trong bản này sau nhiều năm .”
Chị Linh với hai con nhỏ trong ngôi nhà của mình ở bản Khe Cát, nằm dọc theo đường Hồ Chí Minh đoạn nối hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị.
Bản Khe Cát nằm dọc theo đường Hồ Chí Minh và có vị trí giữa ranh giới hành chính của hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị. Cả bản chỉ có chừng 100 người dân, sống thưa thớt. Hầu hết là người thiểu số Bru-Vân Kiều, sống bằng nghề trồng rừng và chăn nuôi gia súc, gia cầm.
Theo Đội trưởng Nguyễn Tấn Thăng, quản lý 4 đội khảo sát kỹ thuật đang thực hiện nhiệm vụ tại bản Khe Cát, khu vực này có mức độ ô nhiễm cao, đặc biệt là bom chùm. Kết quả của đội khảo sát phi kỹ thuật tiến hành đầu năm tại đây đã khẳng định dấu vết của bom chùm nguy hiểm. Số liệu cho thấy bản Khe Cát có hai trường hợp bị chết do tai nạn bom chùm. Nạn nhân gần đây nhất là vào tháng 1-2004.
Các đội NPA-RENEW đã bắt đầu thực hiện khảo sát kỹ thuật tại bản Khe Cát vào ngày 11-6-2018 với mục tiêu xác định và lập bản đồ mức độ ô nhiễm bom mìn, hay còn gọi là Khu vực Khẳng định Nguy hiểm, cần được rà phá. Đồng thời, bảo đảm phá hủy kịp thời các vật liệu nổ có thể ảnh hưởng đến sự an toàn của dân bản. Chỉ trong ba tuần qua, bốn đội đã khảo sát gần 900.000 m2 đất, phát hiện và phá hủy an toàn 145 bom chùm và các loại vật liệu nổ khác.
Về Tổ chức Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA): Là một trong những tổ chức hàng đầu thế giới trong lĩnh vực Giải trừ quân bị nhân đạo, gồm rà phá bom mìn, quản lý và phá hủy vũ khí và sáng kiến giải trừ quân bị nhân đạo. NPA hoạt động tại Việt Nam từ 2008 sau khi ký thỏa thuận với tỉnh Quảng Trị hỗ trợ phát triển năng lực hủy nổ bom mìn cho Dự án RENEW. Địa bàn hoạt động của NPA gồm hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên – Huế, với nguồn lực hai đội rà phá, một đội khảo sát phi kỹ thuật, 4 đội lưu động và 21 đội khảo sát kỹ thuật.
Về Dự án RENEW: Thành lập năm 2001, Dự án RENEW là sáng kiến hợp tác giữa chính quyền tỉnh Quảng Trị với các tổ chức phi chính phủ nước ngoài với mục đích phục hồi môi trường và khắc phục hậu quả chiến tranh. Dự án RENEW thực hiện các chương trình khảo sát và rà phá bom mìn, hỗ trợ nạn nhân và giáo dục nguy cơ bom mìn với nguồn tài trợ của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Cơ quan Viện trợ Ireland và các tổ chức, cá nhân khác.
