Đông Hà và Triệu Phong, Quảng Trị
2-03-2015
Thứ trưởng Ngoại giao đặc trách Kiểm soát vũ khí và An ninh Quốc tế Hoa Kỳ, cùng với nhân viên Sứ quán Mỹ và Văn phòng Tháo gỡ và Giải trừ Vũ khí Bộ Ngoại giao, đến tỉnh Quảng Trị ngày 1-2 tháng 3 để tìm hiểu hoạt động khảo sát và rà phá bom mìn do Hoa Kỳ tại trợ.
Trong cuộc gặp với lãnh đạo địa phương, chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Nguyễn Đức Chính bày tỏ vui mừng đón tiếp đoàn nhân dịp kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ. Ông Chính cho biết kể khi hai nước thiết lập lại quan hệ ngoại giao, Mỹ đã hỗ trợ nhiều lĩnh vực cho Việt Nam, đặc biệt là hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn.
Thứ trưởng Goettemoeller sau đó thăm quan Trung tâm trưng bày hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn, một sáng kiến của Dự án RENEW với chính quyền địa phương, tại đây bà được giới thiệu về sự tàn phá đã xảy ra trong chiến tranh và nỗ lực hiện nay của chính quyền, quân đội và các tổ chức quốc tế giải quyết vấn đề bom mìn chưa nổ.
Quản lý Trung tâm trưng bày Nguyễn Thanh Phú giới thiệu cho bà Thứ trưởng các oại bom mìn chưa nổ thường được phát hiện ở Quảng Trị cho dù chiến tranh đã kết thúc 40 năm trước.
Tại Dự án Cơ sở Dữ liệu Bom mìn cấp tỉnh, một trung tâm lưu giữ thông tin mà Quỹ Viện trợ nhân dân Na Uy (NPA) thiết lập phối hợp với Sở Ngoại vụ và đưa vào hoạt động trong năm 2012 với ngân sách tài trợ của Mỹ, Thứ trưởng Goettemoeller và thành viên đoàn tham gia họp với đại diện NPA và tổ chức MAG (Nhóm Tư vấn bom mìn).
Giám đốc Quốc gia NPA Jonathon Guthrie giới thiệu cho đoàn về dự án lồng ghép khảo sát và rà phá bom mìn nhằm làm cho Quảng Trị an toàn.
NPA và MAG đã hợp tác với nhau để xây dựng một kế hoạch 5 năm theo đó toàn bộ tỉnh Quảng Trị sẽ được khảo sát và rà phá bom bi và các vật liệu chưa nổ khác. Bom bi là nguyên nhân hàng đầu gây ra tai nạn bom mìn ở tỉnh kể từ 1975. Trong tháng 2 năm 2015, NPA vừa ký kết một thỏa thuận với UBND tỉnh để mở rộng phương pháp khảo sát dấu vết bom bi toàn tỉnh nhằm xác định khu vực khẳng định nguy hiểm cần được rà phá toàn diện. Từ đầu năm 2014, MAG đã và đang rà phá các khu vực khẳng định nguy hiểm do NPA/Dự án RENEW khảo sát ở huyện Triệu Phong.
“Thực hiện khảo sát dấu vết bom bi ở hai huyện của tỉnh Quảng Trị cho phép chúng tôi ước tính được mức độ ô nhiễm bom bi còn lại ở Quảng Trị,” Giám đốc NPA Guthrie nói. “Dữ liệu hiện có cho thấy rằng hơn 1,2% diện tích tỉnh Quảng Trị là bị ô nhiễm, giảm rất nhiều so với kết quả các khảo sát trước đây.”
Trong khuôn khổ chuyến thăm Quảng Trị, Thứ trưởng Goettemoeller di chuyển đến xã Triệu Ái, huyện Triệu Phong để chứng kiến đội rà phá MAG đang xử lý một khu vực khẳng định nguy hiểm ở thôn Trạng Sòi và phá hủy 6 quả bom bi được phát hiện sáng hôm đó. Thứ trưởng Geottemoeller được yêu cầu kích nổ với sự hướng dẫn của đội MAG.
Trước đó trong tháng 4-2014, khu vực nguy hiểm 55.000 m2 này được một đội khảo sát dấu vết bom bi của Dự án RENEW sau khi hoàn thành 647.500 m2, trong quá trình khảo sát đội đã phát hiện 21 bom bi và 3 vật liệu nổ khác.
Sau khi bà Thứ trưởng tận tay kích nổ, sáu quả bom bi được phát hiện trên hiện trường sáng hôm thứ Hai đã bị phá hủy an toàn.
Theo ông Guthrie, dự án lồng ghép khảo sát và rà phá sẽ đóng góp cho khảo sát toàn bộ 9 huyện, thành phố ở tỉnh Quảng Trị thông qua quá trình khảo sát dấu vết bom bi, rà phá và giải phóng hơn 55 triệu m2 đất. “Quảng Trị sẽ một mô hình có thể được nhân rộng ra các tỉnh khác còn bị ảnh hưởng bởi bom mìn như Quảng Bình hay Thừa Thiên Huế.”
Thứ trưởng Geottemoeller bày tỏ ấn tượng của mình và cam kết chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục tài trợ khắc phục hậu quả bom mìn cho Việt Nam và đặc biệt là Quảng Trị. “Tôi thấy có sự điều phối chặt chẽ giữa các tổ chức quốc tế, chính quyền và quân đội trong hoạt động rà phá vật liệu nổ,” bà phát biểu trong cuộc gặp lãnh đạo tỉnh. “Năm 2015 chúng tôi sẽ tiếp tục tài trợ 8 triệu đô la cho Quảng Trị để rà phá bom mìn.”
