Khe Sanh, Hướng Hóa (25-2-2019): Đội Hủy nổ Bom mìn Lưu động (EOD) do NPA-Dự án RENEW quản lý hôm thứ Hai đã thực hiện hai nhiệm vụ hủy nổ liên tục để phá hủy vật liệu chưa nổ được phát hiện ở địa bàn hai xã Hướng Tân và Tân Liên thuộc huyện Hướng Hóa.
Nhiệm vụ EOD tiếp ứng các phát hiện của đội Khảo sát phi kỹ thuật RENEW-NPA thu thập từ các cuộc phỏng vấn người dân trong tuần qua. Hoạt động này đánh dấu việc mở rộng chính thức Chương trình khảo sát và rà phá của Dự án RENEW-NPA tại huyện miền núi này, nơi trước đây từng xảy ra trận đánh Khe Sanh ác liệt và nay là vùng đất màu mỡ sản xuất một trong những loại cà phê ngon nhất ở Việt Nam.
Nông dân 60 tuổi Lê Quang Tiên, một người sống gần căn cứ tác chiến của Thủy quân lục chiến Mỹ tại Khe Sanh, không ngần ngại tạm dừng công việc khi đội EOD thông báo họ sắp phá hủy một số vật liệu nổ nguy hiểm phát hiện gần vườn cà phê của ông. Sau khoảng nửa tiếng đồng hồ triển khai việc cẩn trọng và một vụ hủy nổ có kiểm soát, đội EOD thông báo ông có thể trở lại vườn cà phê của mình. Ông Tiên phấn khởi và nhẹ nhõm khi biết 9 vật liệu nổ đã được phá hủy an toàn.
Với ông Tiên và nhiều gia đình ở Hướng Tân, cây cà phê đã và đang là nguồn thu nhập chính của họ. Có nhiều đất an toàn hơn sẽ cho phép người dân mở rộng sản xuất cà phê.
“Sống ở đây 25 năm, tôi nhiều lần gặp phải bom mìn chưa nổ,” ông Tiên nói. “Rất may là chưa có gì xảy ra với tôi hay gia đình,” người cha có 3 đứa con nói thêm. “Bây giờ thì chúng tôi vui mừng đội đã đến để làm cho đất đai của chúng tôi hết bom mìn nguy hiểm.”
Trong một nhiệm EOD khác diễn ra sau đó hôm thứ Hai, đội EOD của RENEW-NPA phá hủy an toàn tại chỗ hai quả bom bi được phát hiện ở nghĩa địa thôn Tân Hào, xã Tân Liên. Với hỗ trợ và điều phối của quân sự huyện, hai vụ hủy nổ đầu tiên của RENEW-NPA diễn ra an toàn. Kết quả là 11 vật liệu nổ nguy hiểm đã được phá hủy an toàn trong ngày thứ Hai.
Hướng Hóa là huyện có diện tích lớn nhất tỉnh Quảng Trị nơi có đường biên giới giáp với tỉnh Savannakhet của Lào. Đây là nơi sinh sống của hai nhóm người thiểu số, Pakô và Vân Kiều, những người còn gặp nhiều khó khăn. Nhiều gia đình còn đốt nương làm rẫy. Kể từ năm 1975, bom mìn còn sót lại sau cuộc chiến làm chết 729 người và làm bị thương 429 người khác. Tai nạn liên quan đến bom mìn gần đây nhất xảy ra ngày 17-10-2015 làm ba người bị thương.
Bắt đầu từ ngày 18-2-2019, Dự án RENEW-NPA triển khai đội Khảo sát phi kỹ thuật lên Hướng Hóa trong giai đoan đầu tiên của nỗ lực khảo sát và rà phá vật liệu nổ còn đe đọa đến an toàn và phát triển của cộng đồng. Trên cơ sở kết quả của đội Khảo sát phi kỹ thuật, Dự án sẽ tiếp tục triển khai hoạt động Khảo sát kỹ thuật để xác định Khu vực Khẳng định Nguy hiểm cần rà phá toàn diện.
Hướng Hóa là huyện cuối cùng của tỉnh thụ hưởng chương trình khảo sát và rà phá bom mìn của Dự án RENEW-NPA hiện do Bộ Ngoại giao Mỹ và Bộ Phát triển Quốc tế Vương quốc Ahh tài trợ. Với việc hoàn thành của huyện Hướng Hóa, toàn tỉnh sẽ hướng tới việc đạt được mục tiêu đặt ra của chính quyền tỉnh, vào năm 2025, là Quảng Trị trở thành tỉnh đầu tiên ở Việt Nam được tuyên bố an toàn khỏi nguy cơ bom mìn.
Dự án RENEW là chương trình hợp tác giữa chính quyền tỉnh Quảng Trị với các tổ chức phi chính phủ nước ngoài được thành lập năm 2001. Dự án có sứ mệnh phục hồi môi trường và khắc phục hậu quả chiến tranh với trọng tâm giải quyết bom mìn chưa nổ.
Tổ chức Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA): Làmột trong những tổ chức hàng đầu thế giới trong lĩnh vực Giải trừ quân bị nhân đạo. NPA hoạt động tại Việt Nam từ 2008 sau khi ký thỏa thuận với tỉnh Quảng Trị hỗ trợ phát triển năng lực hủy nổ bom mìn cho Dự án RENEW. Nguồn lực hiện nay gồm có 32 đội, chia thành 02 đội rà phá hiện trường, 01 đội khảo sát phi kỹ thuật, 04 đội lưu động và 25 đội khảo sát kỹ thuật.
