Cam Lộ, Quảng Trị (13-5-2016) — Một đội xử lý bom mìn lưu động thuộc Dự án RENEW hôm thứ Tư di dời an toàn hàng trăm vật liệu chưa nổ từ một đại lý phế liệu bỏ hoang ở thôn Thượng Lâm, xã Cam Thành. Địa điểm nằm sát căn cứ quân sự Rock-pile, một đài quan sát quân sự cũ nơi lính thủy đánh bộ Mỹ sử dụng để theo dõi và giám sát hoạt động xâm nhập của quân đội Bắc Việt vào miền nam Việt Nam thông qua khu vực phi quân sự (DMZ).

Nhiệm vụ xử lý bom mìn lưu động được triển khai sau khi ông Nguyễn Văn Ái, làm việc tại UBND xã Cam Thành, gọi điện báo cáo vụ việc khẩn cấp. Trước đó, ông Ái được người lớn tuổi sinh sống gần đại lý phế liệu bỏ hoang rằng có một nhóm người dân địa phương đã tình cờ phát hiện một vài vật liệu nổ trong lúc đang đào cây cảnh.

Tại địa điểm bờ rào gần khu nhà bỏ hoang, đội xử lý bom mìn lưu động đã tiến hành kiểm tra và phát hiện tổng cộng 710 vật liệu nổ thuộc chủng loại pháo 37mm xuyên giáp. Mặc dù không còn ống liều và niền xoay thứ giúp cho đạn pháo xoay tròn khi được bắn, những vũ khí này vẫn còn nguy hiểm theo ông Mai Văn Việt, Cán bộ Kiểm tra chất lượng của Dự án RENEW.

“Đầu đạn pháo này có đuôi lửa chứa thuốc phóng, và nếu có tác động thì sẽ rất nguy hiểm,” Việt nói. “Vì thế chúng tôi cần hủy nổ chúng để bảo đảm an toàn và người dân Thượng Lâm và khu vực lân cận.”

Tất cả đạn pháo đều được di chuyển khỏi đại lý phế liệu bỏ hoang và vận chuyển về bãi nổ tập trung của RENEW để xử lý.

Trong năm 2015, theo số liệu của Trung tâm Điều phối khắc phục hậu quả chiến tranh, toàn tỉnh Quảng Trị có 4 tai nạn bom mìn xảy ra, làm chết ba người và bị thương bốn người khác. Hầu hết nạn nhân có liên quan đến việc thu nhặt phế liệu.

Vào ngày 29/12/2015, hai người đàn ông dân tộc thiểu số, 23 và 30 tuổi, bị chết tại chỗ khi họ cố gắng tháo các vật liệu nổ lấy phế liệu khu vực rừng núi xã Vĩnh Ô, huyện Vĩnh Linh. Những nạn nhân này được cho là đã tháo gỡ  những quả đạn pháo 37mm chứa thuốc nổ mạnh được tìm thấy rãi rác tại khu vực xảy ra tai nạn.

Trong năm tháng năm 2016, các đội xử lý bom mìn lưu động do Dự án RENEW quản lý đã triển khai 640 nhiệm vụ, xuất phát từ thông tin phát hiện bom mìn do người dân báo cáo. Kết quả hơn 3.000 vật liệu nổ nguy hiểm được di dời và xử lý an toàn.

Hoạt động khảo sát và rà phá sẽ được triển khai đến năm 2020 tại tỉnh Quảng Trị nhằm xác định khu vực đất ô nhiễm cần được rà phá. Trong khi đó điều quan trọng là cần duy trì  năng lực xử lý bom mìn lưu động  như là một phần trong chiến lược quản lý rủi ro, để giải quyết các trường hợp bom mìn, vật liệu nổ ngẫu nhiên còn sót lại, như trong trường hợp này.

Chương trình Khảo sát và Rà phá của  Dự án RENEW do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ thông qua đối tác chính là Quỹ viện trợ Nhân dân Na Uy.