Triệu Phong, Quảng Trị (12/9/2018) — Hơn 40 năm qua, người dân xã Triệu Hòa sống lo âu với bom chùm chưa nổ còn sót lại trên những mảnh ruộng của mình. Nỗi lo sợ kéo dài giờ đây sắp kết thúc.

Hôm thứ Tư, ông Phan Hiệp đang chăn bò ở ruộng lúa thôn Hà My thì được nhân viên đội Hủy nổ bom mìn (EOD) thuộc NPA-RENEW yêu cầu đưa đàn bò đi xa. Đội lưu động đang chuẩn bị hủy nổ bốn quả bom chùm mà trước đó hai đội Khảo sát Kỹ thuật hoạt động ở làng Hà My phát hiện thấy. Họ tìm thấy các quả bom nguy hiểm này dưới bề mặt một mảnh ruộng nơi mà dân làng đã canh tác nhiều năm.

Trước giờ nghỉ trưa, đội EOD hoàn thành nhiệm vụ, phá hủy tại chỗ an toàn bốn quả bom chùm, và tiếp tục di chuyển.

Trong tuần này, các đội Khảo sát Kỹ thuật NPA-RENEW trở lại huyện Triệu Phong sau khi người dân địa phương thu hoạch xong vụ lúa hè thu. Tận dụng thời gian người dân nghỉ canh tác, các đội được giao nhiệm vụ xác định và lập bản đồ đất ô nhiễm bom mìn cần được rà phá. 

Việc tìm thấy bom chùm ở làng Hà My khẳng định nơi này trong chiến tranh đã từng bị ném bom ác liệt. Sau năm 1975 đến nay, làng Hà My có 10 trường hợp thương vong (3 người chết, 7 người bị thương) do bom chùm và vật nổ khác gây ra. 

“Chúng tôi cảm thấy an tâm khi các đội phát hiện và phá hủy bom chùm để cho chúng tôi làm việc an toàn,” ông Phan Hiệp nói. Ở tuổi 64, ông vẫn thích lao động. Đàn bò 12 con mỗi năm cho gia đình ông một khoản thu nhập khoảng 20 triệu đồng. Ông cho biết mình từng bị thương năm 1976 vì bom chùm khi đang phụ trách một đội dò tìm bom mìn để dân làng có đất làm nhà và canh tác.

“Tôi may mắn còn sống, mặc dù bị thương, bởi vì quả bom chùm phát nổ cách tôi đứng vài mét,” ông Hiệp nói.  

Sử dụng bằng chứng là dữ liệu ném bom của Hoa Kỳ và các nhiệm vụ lưu động tiếp ứng thông tin báo cáo của người dân trước đây, các đội Khảo sát Kỹ thuật NPA-RENEW tiến hành xác lập Khu vực Khẳng định Nguy hiểm và bàn giao các khu vực này cho các đội MAG tiến hành rà phá.  Sự phối hợp này là một phần của Dự án Lồng ghép Khảo sát và Rà phá được triển khai năm 2015 do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ và được NPA-RENEW, MAG và PTVN thực hiện trên toàn tỉnh Quảng Trị.

Chương trình Khảo sát và Rà phá của Tổ chức Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA) thực hiện tại Dự án RENEW do Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ và là dự án hợp tác giữa NPA và Sở Ngoại vụ Quảng Trị.

Dự án RENEW  là chương trình hợp tác  giữa chính quyền tỉnh Quảng Trị với các tổ chức phi chính phủ nước ngoài được thành lập năm 2001 để phục hồi môi trường và khắc phục hậu quả chiến tranh với trọng tâm giải quyết bom mìn chưa nổ. 

Tổ chức Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA):  Là một trong những tổ chức hàng đầu thế giới trong lĩnh vực Giải trừ quân bị nhân đạo. NPA hoạt động tại Việt Nam từ 2008 sau khi ký thỏa thuận với tỉnh Quảng Trị hỗ trợ phát triển năng lực hủy nổ bom mìn cho Dự án RENEW. Địa bàn hoạt động của NPA gồm hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên – Huế, với nguồn lực hai đội rà phá, một đội khảo sát phi kỹ thuật, 4 đội lưu động và 21 đội khảo sát kỹ thuật.