Tỉnh Quảng Trị, như mọi tỉnh khác ở Việt Nam, đều có trại giam. Là nơi giam giữ người phạm pháp bị kết án vì các tội như buôn bán ma tuý và trộm cắp. Mặc dù điều kiện nhân đạo, cuộc sống không có tự do thì chẳng dễ dàng gì. Tuy nhiên, bên trong bức tường trại giam, các phạm nhân ít nhất nghĩ rằng đời sống và công việc hàng ngày của họ là an toàn. Cho đến hơn một tháng trước đây.

[clear]

Vào ngày 6 tháng ba, tại khu sản xuất của trại Nghĩa An ở xã Cam Hiếu, huyện Cam Lộ, một vụ nổ bom mìn làm đảo lộn suy nghĩ của các phạm nhân rằng họ an toàn khỏi nguy cơ bom mìn mà người dân bên ngoài đang phải đối mặt. Sáng hôm đó, một phạm nhân trẻ đang trồng khoai tía thì phát hiện một vật thể tròn bọc đất. Không biết nó là gì, anh ta ném vật đó ra xa. Khi chạm đất một tiếng nổ chói tai làm rung chuyển mặt đất của trại, gây hoảng hốt cho hơn 1.200 trại viên, họ nhanh chóng nhận thấy một sự việc nghiêm trọng vừa xảy ra.

Ban quản giáo trại giam ngay lập tức thông báo sự việc đến Quan sát viên quân đội huyện Cam Lộ. Thông tin được chuyển đến Dự án RENEW. Vài phút sau, một đội xử lý bom mìn lưu động được cử đến trại giam. Khi đến, đội xác định quả đạn phát nổ là bom bi, một trong những loại bom mìn nguy hiểm vẫn còn được tìm thấy ở tỉnh Quảng Trị. Với sự cho phép của chỉ huy trại giam để kiểm tra khu vực một cách kỹ lưỡng, đội RENEW phát hiện thêm bảy vật liệu chưa nổ, gồm bom bi, đạn cối và đạn pháo. Trong vòng một tiếng sau, những vật liệu chưa nổ này được phá huỷ an toàn tại chỗ.

“Hầu hết các trại viên của chúng tôi dều trẻ,” Trung tá Phạm Hồng Văn, đội trưởng đội bảo vệ nói. “Và bên trong bức tường trại giam, họ chưa được hướng dẫn về nguy hiểm của bom mìn. Vì thế mà trại viên trẻ gây ra tai nạn, khi ném vật nổ, không nhận biết được nguy cơ. Chúng tôi may mắn khi không có ai bị thương.” Trung tá Văn lưu ý rằng thậm chí trong trại giam cũng có nhu cầu về giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn. “Chúng tôi thấy có nhu cầu cần trang bị cho các trại viên hướng dẫn hành vi an toàn khỏi bom mìn,” anh nói, “và chúng tôi mong muốn Dự án RENEW giúp chúng tôi.”

Việc rà phá bom mìn còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam sẽ tiếp tục trong nhiều năm, và trong thời gian đó, để giữ an toàn cho người dân, điều quan trọng là trẻ em và người lớn cần được giáo dục thường xuyên về nguy cơ bom mìn, hành vi an toàn, và làm thế nào để tránh tai nạn khi gặp phải bom mìn. Đó là lý do tại sao giáo dục phòng tránh tai nạn bom mìn là một phần quan trong của hoạt động xử lý bom mìn lưu động của RENEW.

Một khi các phạm nhân của trại Nghĩa An được hướng dẫn hành vi an toàn và cách phòng tránh tai nạn, họ sẽ tự tin cuộc sống của mình sẽ không bị nguy hiểm vì hiểu biết và có thể nhận dạng bom mìn để báo cáo phát hiện đó ngay lập tức cho đội xử lý RENEW.

Cuộc sống phạm nhân thực tế không vui vẻ. Đối với nhiều người, lời hứa được ra trại trong vài năm, để đoàn tụ gia đình, có tự do và sống cuộc sống bình thường giữa bạn bè trong cộng đồng, là hy vọng giúp họ tiếp tục. Họ không muốn thêm một nỗi lo rằng một vụ nổ có thể rút ngắn giấc mơ trở lại cuộc sống bình thường ở bên ngoài, có thể dẫn đến một án tử khác hoặc bị tàn tật vĩnh viễn ở bên trong – mỉa mai thay do bom mìn còn sót lại sau chiến tranh gây ra.

Nhân viên Dự án RENEW đã làm việc với các chỉ huy trại để lên kế hoạch tập huấn phòng tránh tai nạn bom mìn, giúp cho các phạm nhân trại Nghĩa An biết làm gì nếu họ lại gặp phải bom mìn. Mọi người đều quan tâm rằng các phạm nhân chấp hành án phạt tốt và đầy đủ theo quy định của pháp luật, và họ làm vậy một cách an toàn.

Trong khi đó nhân viên Dự án RENEW sẽ tiếp tục sứ mệnh của mình là làm cho Quảng Trị an toàn – và sứ mệnh đó sẽ phục vụ ngay cả những ai đang trả nợ xã hội, sống đằng sau bức tường trại giam.