Nguyễn Thị Diệu Linh. [Ảnh: Ngô Xuân Hiền/Dự án RENEW]
Cách đây tám tháng, Nguyễn Thị Diệu Linh được bổ nhiệm làm Quản lý Hoạt động Quỹ Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA) tại Dự án RENEW ở tỉnh Quảng Trị. Cô gái 32 tuổi là người phụ nữ đầu tiên được chọn cho vị trí này ở Việt Nam. Linh hiện nay quản lý 160 nhân viên kỹ thuật và cán bộ hỗ trợ với trách nhiệm chính là điều phối 26 đội hiện trường hằng ngày. Các nhân viên hiện trường chịu trách nhiệm tiến hành các hoạt động khảo sát – từ đó khoanh vùng và lập bản đồ các khu vực khẳng định nguy hiểm phục vụ cho công tác rà phá và xử lý bom mìn lưu động trên toàn tỉnh. Linh nói chuyện với Ngô Xuân Hiền và Chuck Searcy.
[clear]
CÂU HỎI: Rất ít các tổ chức phi chính phủ, đặc biệt là các tổ chức hành động bom mìn, có phụ nữ phụ trách các chương trình kỹ thuật, chuyên môn lớn như vậy. Điều này quan trọng không, hay là bạn thấy rằng đây chỉ là một công việc khác để làm?
LINH: Công việc này là một cơ hội lớn và cũng là một thách thức lớn đối với tôi. Tôi tiếp nhận vai trò mới vào thời điểm nhân sự tăng lên gấp ba lần so với trước đây sau khi chúng tôi tiếp nhận nguồn tài trợ lớn từ Bộ Ngoại giao Mỹ để mở rộng hoạt động dự án ra toàn tỉnh Quảng Trị. Vì thế nó không dễ dàng một chút nào – khối lượng công việc nhiều hơn và mong đợi cao hơn. Tôi đã phải cố gắng hết sức mình trong tám tháng vừa qua. Tuy nhiên, thành công không thể đạt được bởi một cá nhân, mà là một tập thể. Mọi người đều quan trọng và có đóng góp của mình vào thành công của dự án. Tôi chỉ là một mắt xích trong chuỗi mắt xích, và chúng tôi đang tiến về phía trước.
CÂU HỎI: Vào thời điểm này có khoảng 160 nhân viên đang làm việc cho bạn, và hầu hết họ là nam giới, có đúng không?
LINH: Vâng, hầu hết là nam giới. Khoảng 23% nhân viên hoạt động là phụ nữ. Trước đây chúng tôi chỉ có nam giới làm nhân viên rà phá bom mìn, nhưng trong hai đến ba năm trở lại đây, chúng tôi bắt đầu tuyển dụng phụ nữ để làm việc trên hiện trường.
CÂU HỎI: Nhiều người nước ngoài không biết nhiều về Việt Nam. Họ ngạc nhiên khi biết rằng qua nhiều thế kỷ, đã có một số người lãnh đạo rất mạnh mẽ trong lịch sử đất nước là phụ nữ. Đó là một điều mà mỗi trẻ em Việt Nam học ở trường, có phải vậy không?
LINH: Tôi tin rằng mọi người biết rõ tầm quan trọng của phụ nữ trong lịch sử của chúng tôi, và hiện nay phụ nữ đang giữ các vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực, trong chính trị, xã hội – trong mọi lĩnh vực đều có phụ nữ làm lãnh đạo. Phụ nữ mạnh mẽ hơn bao giờ hết, độc lập hơn. Tuy nhiên, trong một số vai trò, phụ nữ phải cố gắng hơn nữa, để chứng tỏ mình.
CÂU HỎI: Như thế có công bằng không?
LINH: Không công bằng, nhưng tôi hiểu tại saomột số người lại có cách nhìn nhận vấn đề như vậy. Khi một phụ nữ tiếp nhận một vai trò quan trọng ở nơi làm việc với nhiều trách nhiệm hơn nam giới, tôi cho rằng đó thực sự là một thách thức khi vừa phải đảm bảo chất lượng công việc tốt vừa phải làm tròn vai trò một người mẹ và một người vợ tốt.
CÂU HỎI: Công việc của bạn là quản lý một hoạt động rà phá kỹ thuật rất lớn. Bạn đang giúp người dân tỉnh Quảng Trị sống an toàn, làm giảm tai nạn và thương vong, bằng việc rà phá bom mìn. Nhưng nó là – hoặc có thể là – công việc rất nguy hiểm. Cho đến nay là chưa bởi vì các đội RENEW / NPA chưa bao giờ bị tai nạn. Rõ ràng là bạn rất cẩn trọng, và an toàn dường như là ưu tiên hàng đầu đối với tất cả các đội của bạn. Bạn có bao giờ lo lắng về nguy hiểm này?
LINH: An toàn luôn là ưu tiên số 1 của chúng tôi. Chúng tôi luôn tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế cao nhất và quy trình tốt nhất hiện có, và mọi người được đào tạo theo Tiêu chuẩn Hành động Bom mìn Quốc tế. Ngoài ra, chúng tôi luôn duy trì kỷ luật trong các đội. Tôi tin chúng tôi an toàn.
CÂU HỎI: Có thể nói rằng giờ đây bạn là một chuyên gia về vật liệu chưa nổ được tìm thấy ở tỉnh Quảng Trị không? Bạn không cần phải khiêm tốn.
LINH: Tôi không nghĩ mình là một chuyên gia và tôi không thể nói rằng tôi biết mọi vật liệu nổ. Tuy nhiên, tôi được đào tạo theo một tiêu chuẩn quốc tế, “IMAS cấp độ 2”, bởi Quỹ Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA). Tôi cũng có nhiều đội trưởng có kinh nghiệm và chuyên gia kỹ thuật trong đội ngũ nhân viên được chứng nhận IMAS cấp độ 2 và 3. Họ là những ngương đang trực tiếp tiến hành các hoạt động rà phá vật liệu nguy hiểm hàng ngày.
[clear]
Quản lý Hoạt động Nguyễn Thị Diệu Linh trao đổi với Nguyễn Văn Tường Đội trưởng đội khảo sát bom chùm số 20 về công việc của đội tại hiện trường gần căn cứ Rockpile ở huyện Cam Lộ. [Ảnh: Ngô Xuân Hiền/Dự án RENEW]
CÂU HỎI: Bạn được lợi từ các năm kinh nghiệm làm việc với các chuyên gia kỹ thuật có tay nghề cao, gồm Trung tá Hồng, cố vấn cấp cao của Dự án RENEW và là một cựu chiến binh có kinh nghiệm thời chiến tranh, và đại diện của các tổ chức quốc tế như Quỹ Viện trợ Nhân dân Na Uy (NPA).
LINH: Vâng, tôi học hỏi nhiều từ Trung tá Hồng, các đội trưởng có kinh nghiệm, và các đồng nghiệp quốc tế. Họ có một vai trò quan trọng trong việc xây dựng năng lực cho nhân viên địa phương. Nhờ nổ lực xây dựng năng lực này từ các đồng nghiệp quốc tế, đặc biệt là NPA trong những năm gần đây, nhân viên Việt Nam tại Dự án RENEW hiện nay có thể tự thực hiện, giám sát và điều phối tất cả hoạt động hiện trường. Đây là một bước nhảy lớn về phía trước.
CÂU HỎI: Bạn có gặp khó khăn cân bằng công việc, trách nhiệm nghề nghiệp của mình và bổn phận gia đình không? Bạn có một đứa con?
LINH: Một con gái, vâng. Tôi rất may mắn khi chồng tôi rất ủng hộ, vì thế chúng tôi chia sẻ việc chăm sóc con gái, và anh ấy luôn ủng hộ tôi trong mọi cách và nói, “Đừng lo lắng, hãy làm những gì em phải làm, anh sẽ chăm lo những việc ở nhà.” Dĩ nhiên tôi luôn cố gắng cân bằng để có thời gian dành cho con gái và gia đình mình.
CÂU HỎI: Bạn có thể thấy trước một ngày trong tương khi mà người dân ở Quảng Trị tin rằng họ có thể sống an toàn, không sợ bom mìn không? Có phải người dân hiện nay an toàn hơn vì công việc của bạn làm không?
LINH: Sau khoảng năm hoặc bảy năm sau, tôi tin rằng người dân Quảng Trị sẽ có một cuộc sống an toàn hơn. Sẽ vẫn còn một số vật liệu nổ đơn lẻ mà các đội lưu động và quân đội phải xử lý, nhưng các khu vực ô nhiễm cao sẽ được rà sạch, người dân có thể sử dụng đất đai an toàn và người dân biết làm gì khi họ gặp phải một vật liệu nổ đơn lẻ.
CÂU HỎI: Bạn đã gặp nhiều đoàn khách thăm quan nước ngoài, một số người rất ngạc nhiên khi thấy NPA / RENEW nhận được nguồn hỗ trợ tài chính lớn từ chính phủ Mỹ. Và bây giờ kế hoạch năm năm được chính phủ Mỹ tài trợ. Bạn nói gì khi ai đó hỏi bạn về điều đó, về việc các bạn đang nhận tiền từ chính phủ Mỹ?
LINH: Mọi người nhận ra rằng vấn đề chúng tôi đang giải quyết ở đây là vì cuộc chiến tranh giữa Mỹ và Việt Nam. Và hiện nay Mỹ sẵn sàng đối diện với trách nhiệm của họ, và hợp tác với chúng tôi để giải quyết vấn đề. Như mọi người nói, chiến tranh đã qua đi, và chúng ta phải nghĩ đến hiện tại và tương lai. Chúng tôi không thể luôn nghĩ về quá khứ.
CÂU HỎI: Qua nhiều năm bạn đã làm việc với nhiều cựu chiến binh Mỹ. Họ thỉnh thoảng ngạc nhiên khi thấy người Việt Nam rất vị tha và sẵn lòng làm việc với các tổ chức và cựu chiến binh Mỹ, và người Việt Nam thường cảm ơn cựu chiến binh Mỹ đã quay lại và giúp giải quyết hậu quả chiến tranh. Tại sao người Việt Nam có thái độ đó?
LINH: Tôi không thể nói được tại sao, nhưng đó là sự thật. Hầu hết người Việt Nam đối xử với tất cả mọi người trên thế giới như nhau. Chúng tôi gặp họ trên đường và chúng tôi giúp lẫn nhau, chúng tôi không có cảm giác hận thù đối với người nước ngoài hay cựu thù.
CÂU HỎI: Bạn có người thân trong gia đình tham chiến ở hai bên đối nghịch trong chiến tranh không – cho Quân đội Nhân dân ở một bên, và cho Quân lực VNCH ở bên kia, quân đội của chế độ Sài Gòn?
LINH: Vâng, có một số người bà con ở cả hai bên. Một số bị thương khi tham gia hai bên. Ngày hôm nay mọi người đoàn tụ, không có vấn đề gì.
CÂU HỎI: Bạn có thể chia sẻ với chúng tôi về chính quyền và cộng đồng hành động bom mìn đang làm thế nào ở tỉnh Quảng Trị hiện nay?
LINH: Quảng Trị hiện nay đã thành lập Trung tâm điều phối khắc phục hậu quả chiến tranh của mình và Cơ sở dữ liệu. Họ đang hỗ trợ và làm việc chặt chẽ với tất các dự án bom mìn ở địa bàn tỉnh. Hiện nay tất cả chúng tôi gắn kết với nhau, chia sẻ thông tin với nhau, và thảo luận cùng nhau về cách thức để làm việc tốt hơn.
Trước đây, chúng tôi hoạt động ở các huyện riêng lẽ, và các tổ chức khác nhau có phương pháp và hệ thống thông tin khác nau. Nay, lần đầu tiên, các tổ chức hành động bom mìn đang làm việc với nhau để triển khai một cách tiếp cận có hệ thống và thực hiện một kế hoạch chung cho toàn tỉnh. Với nguồn tài trợ của Bộ Ngoại giao Mỹ, NPA đang triển khai khảo sát dấu vết bom chùm với Dự án RENEW để lập bản đồ tất cả các vùng khẳng định nguy hiểm. Sau đó tổ chức MAG rà phá các vùng nguy hiểm này và bàn giao đất an toàn cho cộng đồng địa phương. Hiện tại, tổ chức Cây Hòa bình Việt Nam cũng đang rà phá một số khu vực nguy hiểm do NPA/RENEW khoanh vùng. Sau khi hoàn thành công tác xác định và lập bản đồ tất cả các khu vực khẳng định nguy hiểm trên địa bàn tỉnh, chúng tôi cũng sẽ chuyển đổi các đội khảo sát thành đội rà phà và hoàn thành công việc.
CÂU HỎI: Cảm ơn bạn rất nhiều, Linh. Chúc bạn may mắn với công việc và với trách nhiệm quan trọng của mình.
LINH: Cảm ơn rất nhiều, Chuck và Hiền, đã dành thời gian cho tôi. Nhân dịp này, tôi muốn cảm ơn các đồng nghiệp yêu quý của tôi tại Dự án RENEW và NPA đã ủng hộ và hợp tác – làm cho công việc của tôi dễ dàng hơn rất nhiều. Tôi cũng muốn cảm ơn các nhà tài trợ và đối tác, đặc biệt Bộ Ngoại giao My đã chung tay với chúng tôi để giải quyết các hậu quả do chiến tranh để lại.
